fbpx
Lokasyon !
Perşembe, 28 Mart 2024

VAKUM

Vakum, içinde hiç atom ya da molekül bulunmayan boşluk.[1][2] Genellikle, hava basıncı çevresindeki atmosferik basınçtan daha düşük olan (basıncı alınmış) ortamları tanımlamak için kullanılır. Pratikte vakumun, yani tamamen boşaltılmış bir boşluğun, laboratuvar şartlarında elde edilmesi mümkün değildir.

Türkçeye Fransızca vacuumdan geçmiş olan[1] vakum sözcüğünün kökeni, Latince vacuus (boşluk) kelimesine dayanır.[2] Bu kelime bazı durumlarda boşay olarak Türkçeleştirilmiştir.

VAKUMdüzeneklerinin, telefon tutacaklarından uzay teknolojilerine kadar çok geniş bir kullanım alanı vardır.

VAKUMteknik literatürde “boşluk”  ve “basınçsız ortam” anlamlarına gelmektedir. Buradan yola çıkılarak vakum’un kısa tanımı şöyle yapılabilir :

  • Vakum bir gaz’ın basıncının normal atmosferik basınçtan düşük olması durumudur.
  • Vakum bir gaz’ın birim hacimde bulunan molekül sayısının atmosferde bulunan miktardan az olması durumudur.

2-Vakum’un kısa tarihçesi



VAKUM İtalyan bilim adamı Toricelli 1664’te içi cıva ile doldurulmuş bir ucu kapalı uzun bir tüpün içinde cıva bulunan bir kaba açık ucu alta gelecek şekilde yerleştirilmesi halinde tüpün üst kısmında vakum oluştuğunu keşfetti. Bu tüpte bulunan cıvanın, kaptaki cıvaya etkiyen atmosferik kuvvet ile tüpte kalan cıvanın dışarıya akmak için yaptığı basınç eşitlenene kadar tüpten kaba akması nedeniyle oluşmaktaydı. Tüpte kalan civanın yüksekliği (civa sütunu) kaydedildi ve Toricelli hava basıncının artmasıyla birlikte tüpteki civa yüksekliğinin de arttığını keşfetti. Böylece ilk barometre keşfedilmiş oldu. Deniz seviyesindeki standart atmosferik basınç 760 mmHg veya 760 torr dur. Bu birim halen dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır.
Daha sonra saygın Fransız matematikçi Pascal 1646’da hava basıncının deniz seviyesinden yükseldikçe düştüğünü ispatlamak için üvey kardeşini bir Toricelli barometresi ile Puy de Dome dağına gönderdi. Deniz seviyesinden yaklaşık bir mil (1.5 km) yükseklikte cıva sütunu 76 mm düşmüştü. Şu anda kiloPascal (kPa) birimini Pascal’a borçluyuz. Ayrıca bir newton metrekare (N m2)’lik bir basınç’ta, bir pascal olarak bilinir.